[kronik]

. Taze balik Genis bir kategori ama oy verenler boyle dusunuyor. Taze
balik, mumkun olan en az mudahaleyle (mesela izgara olarak), en guzel
yiyeceklerden biri.

2. Istakoz 2. Istakoz Kabuklu deniz urunlerinin krali. En iyisini yemek
istiyorsaniz canli canli alip kendiniz oldurmek zorundasiniz. (Eziyete
derhal son vermek icin kaynar suya bas asagi sokulmasi gerekiyor.) Ic
organlari cikarilan istakoz haslanabilir, izgara yapilabilir, buharda
pisirilebilir. Sonra da erimis tereyag, limon suyu veya mayonezle servis
edilir.

3. Biftek Dunyanin her yaninda etoburlarin ruyasi. Damak zevkinize gore
pismis, hafif yagli ve sulu kirmizi eti Arjantin'de de, Paris'te de,
Istanbul'da da bulabilirsiniz.

4. Thai yemegi Eksi, tatli, aci ve tuzlu tadlarin baharatlarla
zenginlestirilmis hali. Ana malzeme pirinc. Zaten Thai dilinde yemek yemek,
pirinc yemek demek. Baslangic, ana yemek, tatli gibi bir ayrim yok. Yemek
sonrasi taze meyve disinda bir sey de yok.

5. Cin yemegi Cinlilere gore yemek yerken barbarligi temsil eden catal
bicagi kullanmaktansa, sûkûnet temsilcisi cubuklari kullanmak gerek.
Tibbi ozellikler de tasiyan Cin mutfagi, dunyanin en zengin ve en
gelismis mutfaklarindan biri.

6. Dondurma En basarili sut urunlerinden biri. Ticari uretimine 1851'de
Baltimore'da Jacob Fussell baslamis. Dondurma yerken soguktan basinizi
agritmamanin careleri; yavas yiyin ve dondurmayi ust damaginiza
yapistirmayin.

7. Pizza Napoli'de yaratilan ilk pizzalarda yalnizca peynir, yag,
sarmisak ve domates vardi. Biraz da kekik. Otantik pizza icin tugla firin ve
odun atesi gerekiyor.

8. Yengec Gurmeler nezdinde istakozdan daha az itibar gorse de agiz
sulandirici bir deniz urunudur kendisi. Beyaz eti, kiskaclarin icindedir,
govdesindeki kahverengimsi kisim da cok lezzetlidir. Kahverengi ekmek,
tereyag ve mayonezle soguk olarak servis edebilir ya da beyaz etini
makarnaya karistirabilirsiniz.

9. Curry Aslinda tek bir baharat (kori) degil, bir pisirme sekli.
Hindistan'da kullanilan bir deyim de degil. Ingilizler, kirmizi biber,
kimyon, kisnis ve zerdecalla pisirilen yemeklere boyle diyor. Somurge
doneminde Hint baharatlarindan etkilenen Ingiliz subaylari tarafindan ithal
edilmis bir pisirme sekli. Yogurtla ve birayla iyi gidiyor.

10. Karides Tazesinin yerini hicbir sey tutmaz. Kaynar tuzlu suda bir
iki dakikada hazirlanan jumbo karidesin tereyagli ve kirmizi biberli
izgarasi da makbul. Kucuk karidesleri soguk olarak, limon suyu ve
tereyagli kahverengi ekmekle ya da salatada yiyebilirsiniz.

11. Moreton Korfezi bocegi Listeye Avustralya'dan giren bu kabuklu,
aslinda bocek falan degil. Leziz beyaz etinin tadi istakozu andiriyor.
Memleketinde barbeku edilmis olarak, buz gibi birayla cok tuketiliyor.

12. Clam chowder Ingiliz ve Fransiz balikcilarin icadi oldugu soylenen
ve kum midyesi, taze balik, sebze, bacon ile krema ya da sutle
hazirlanan bu koyu corba, Amerikalilar tarafindan da benimsenmis. Moby Dick'in
bir bolumunde uzun uzun bahsi geciyor.

13. Barbeku En utangac erkegi bile usta bir sef haline getiren barbeku,
bildigimiz mangal iste. Burada, mangalda pisirilenlerden soz ediyoruz
tabii. Piknik ve bahce partilerinin vazgecilmez unsuru. Bol salata ve
ekmekle is bitiyor.

14. Pancake Bir erkegin mutfakta cocuk mu, yetiskin mi oldugunu anlamak
icin birebir (mis). Un, yumurta ve sut karistirilarak hazirlanan bu
basit yiyecegi havada kirilmadan cevirip iki yuzunu de pisirmek maharet
istiyor.

15. Makarna Cabucak hazirlanisi, herkesin favori yemegi yapiyor
makarnayi. Un ve sudan yapilani, bir de yumurtali olani var. 600'den fazla da
cesidi.

16. Midye Bruksel'in midye ve kizarmis patates ikilisi. Genellikle
buharda pisirilen midyenin esas mevsimi kis. Haslandiktan sonra kabugu
acilmamis midye bozuk demektir, haberiniz olsun.

17. Cheesecake En sismanlatici cheesecake konusunda ABD'nin birinciligi
tartisilmaz, tabii en 'iyi'ler de ABD'den cikiyor. New York da bu
lezzetli tatlinin merkezi olarak kabul ediliyor. Italyanlar, cheesecake'i
ricotta peyniri ile polenta adi verilen misir unu peltesiyle veya badem,
rom, kirmizi pancar yapraklariyla yaparken Ruslar Paskalya'da yenen
zengin, ozel bir tarife sahip...

18. Kuzu eti Kizarmis, naneli bir kuzu etine ya da sarimsak ve
biberiyeli kuzu pirzolasina karsi koymak pek mumkun degil. Evde 'anne'
tarifiyle yapilanlarin disinda 'kuzu eti' yemek icin en iyi ulke Ispanya. Yeni
Zelanda da bu konuda unlu. Ozellikle Maori yerlilerinin 'hangi' adi
verilen, topragin altindaki firinlarda sebzeyle birlikte buharda pisirilen
kuzu eti denemeye deger.

19. Kremali cay Kesinlikle Ingilizler'e ozgu... Kremanin cok iyi olmasi
sart. Britanya'nin Devonshire ve Cornwall bolgelerinin kremasi bir
numara olarak kabul ediliyor. Yaninda ev yapimi cilek receli ve yine
Ingilizler'e ozgu 'scone' adi verilen kurabiyeler tavsiye ediliyor.

20. Timsah eti Gecmis donemlerden bu yana ABD'nin Florida eyaletinde
derileri ve etleri icin avlandiklari bilinen timsahlar, bugun koruma
altindaki hayvanlar arasinda. Dolayisiyla 'birinci sinif' mutfaklarda yer
almiyor, timsah eti... Tadi neyi mi andiriyor? Urkutucu goruntusunun
aksine gayet yumusak, yagsiz en favori yeri ise kuyrugu. Etinin tadi ise
domuz, tavuk, tavsan etinin kombinasyonu gibi...

21. Istiridye Asirlardir sohretinden bir sey kaybetmeyen bir
afrodizyak. Roma Imparatorlugu'nun devasa 'libido'sunun bu basit 'yumusakca'
uzerine kurulu oldugu soylenir. Oyle ki imparatorlar kolelerini istiridye
toplamak icin Ingiltere kiyilarina gonderir, istiridyenin kilosu altinla
es tutulurmus. Biraz limon suyu ya da 'konsantre aci bir sos' olan
'Tabasco' ile yenilmesi tavsiye ediliyor.

22. Kanguru 20. yuzyila kadar kanguru eti, Avustralya yerlileri
Aborjinler'in favori yemegiydi. Daha ucuz olan koyun ve sigir etinin
yayginlasmasiyla populerligini kaybetti. Avustralya milliyetciliginin patladigi
1970'lerin ortasinda yine sofralarda yerini aldi. Geyik eti gibi yag ve
kolesterol orani dusuk. Bonfilesi var; kebabi, guveci, boregi de
yapiliyor.

23. Cikolata Cikis yeri Latin Amerika. Mayalar ve Aztekler, tropikal
kakao agacinin tohumlarindan yapilan yogun bir icecegi, statu ve
zenginlik sembolu olarak kabul ederdi. Ispanyol kasifler sayesinde Avrupa da bu
muthis tatla tanisti. Cikolatayi neden bu kadar cok seviyoruz? Birinci
neden agizda erimesi ki cikolatanin erime noktasi vucut sicakliginin
biraz altinda... Ayrica cikolata yerken vucut endorfin salgiliyor ve
mutlu hissediyoruz. Hatta bazi bilimadamlarina gore mutlulugu yuzde 50
oraninda artiriyor.

24. Sandvic Atkins Diyeti gibi gunumuzun populer diyetlerine ragmen
ayakta kalmayi basardi! 'Sandvic'e adini veren ise '4. Sandwich Kontu'
Ingiliz aristokrat John Montagu. Kriket maclari arasinda kremali cayla
birlikte yenilmeye baslandi, gunumuzde ise farkli damak tatlarina gore pek
cok cesidi var.

25. Meze BBC'nin hazirladigi bu listede 'Greek food' olarak yer alan
25'inci kategoriye 'meze' dedik cunku Turk mutfaginin da demirbaslarini
iceriyor; patlican yemegi 'musakka', humus, tarama, zeytinyagli dolma
gibi... Ustelik sert-yagsiz salata peyniri (feta), salatalik, domates ve
soganla yapilip zeytinyagiyla tatlandirilan 'Greek Salad- Yunan
Salatasi'na ovguler duzuluyor
26. Burger Cheeseburger mi cift kofteli 'double' mi yoksa uc kofteli
devasa 'triple' mi? Yillar gectikce cesitlenen 'hamburger', domuz eti
anlamina gelen 'ham' ve 'burger' kelimelerinden olusuyor ki bu durum biraz
yaniltici. Cunku koftesinde (genellikle tum ulkelerde boyle) domuz eti
yok. Bir rivayete gore adini Almanya'nin Hamburg kentinden aliyor.
Kokeninin Mogollara kadar uzandigini soyleyenler de var. Amerikalilar
tarafindan cok seviliyor ve 20. yuzyilin ortalarindan itibaren 'hamburger'
ya da 'burger' olarak benimseniyor. Rock'n roll kusagiyla zirveye
cikiyor.

27. MeksIka yemegi Sicak, baharatli ve renkli; MeksIka gibi! Ispanyol
kasifler tarafindan Avrupa'da da tanindi ve cesitli sebzelerle daha da
zenginlesti. Ortaya Hispanik- Ispanyol bir mutfak cikti. KlasIk
tatlardan ornek verelim; burrito (icinde et, tavuk, fasulye olan 'durum'
benzeri bir MeksIka yemegi) ve enchiladas ('MeksIka gozlemesi' olarak bilinen
tortilla'ya sarili tavuklu ya da peynirli, aci soslu, MeksIka kremali
bir yemek)...

28. Kalamar En lezzetli deniz urunlerinden. Yilin her doneminde taze
olarak yenebiliyor, derin dondurucuda saklanabiliyor. Japonya'nin buyuk
kalamari (ika deniyor) cok unlu. Halka seklinde ya da butun olarak
izgara yapilabiliyor. Japonlar'in zencefil ve soya soslu ozel bir tarifi de
var.

29. ABD'de 'diner' kahvaltisi Amerikalilar gunun ilk yemegine cok onem
verir. Sofrada adeta yok yokturmaple suruplu (akcaagac) pancake'ler,
waffle'lar, ev isi kizarmis patatesler, yumurta, bacon ve sosisler...
Aksam, cay saatine kadar acikmamaniz garanti.

30. Somon Bu balik cogalmak icin dogdugu akarsuya goc etmesiyle
bilinir. Denizden geri donus yolculuklarinda, akintiya karsi atlar ve
genellikle de boyle yakalanirlar. Pasifik ve Atlantik Okyanusu'nun aciklarinda
cok fark edilmezler. Omega-3 yag asidi acisindan zengindir. Firinda
pisirilebilir, izgarasi ya da kizartmasi da yenir. Fumesi de nefistir.

31. Geyik eti Ciftlik hayvanlarina alternatif saglikli bir et. Yag
orani dusuk. Protein, demir, potasyum ve fosfor (disler ve kemikler icin
cok yararli) icerir. Yurtdisinda marketlerde satiliyor.

32. Guinea pig Guney Amerika kokenli bu sevimli hayvan, Inkalar'in
geleneksel yemegiydi. Yagda ya da ateste kizartilarak hazirlaniyor. Bu
yumusak kemirgenin etinin tadi tavsan etine benziyor.

33. Kopekbaligi Cin Mutfagi'nin vazgecilmezlerinden. Corbasi cok unlu,
yalniz hayli pahali. Ornegin bir kopekbaliginin yuzgeclerinden yapilan
bu corbanin fiyati 10 bin pound'a (yaklasIk 24 bin 500 YTL) kadar
cikabiliyor. Protein acisindan zengin.

34. Susi Japonya'da bir sanat olarak kabul ediliyor. Bir susi ustasi on
yilda sef mertebesine yukseliyor. Bu pirinc ve cig baliktan olusan
lezzetli 'rulo'lar, soya soyu, wasabi adi verilen sert hardali ve
zencefille servis ediliyor.

35. Paella Ispanyol yemegi. Bolgelere gore farkli tarifleri olsa da sig
metal bir tavada pirincle yapiliyor Icinde et ya da deniz urunleri,
sebze, safran ve zeytinyagi var.

36. Barramundi Kuzey Avustralya'nin, kilosu 60'a kadar cikan unlu
baligi. Bir testere gibi olan solungaclari sayesinde aglari yirtip
kacabiliyor. Cok zor yakalaniyor.

37. Ren geyigi Ren geyigi asirlar boyunca Norvec, Isvec ve
Finlandiya'da ulasimda kullanildi, derisinden kiyafet yapildi, eti sofralarin bas
kosesinde yerini aldi. Dili ve kalbi lezzetli ama eski donemlerdeki gibi
ragbet gormuyor. Dunyanin baska bolgelerinde ise tutsulenmis ren geyigi
eti bulunabiliyor.

38. Kebap Ulkemizin yegane gururu kebap, BBC'nin listesine 38. siradan
giriyor. Sis kebap, patlicanli kebap, Adana, Urfa, Beyti, doner...
Dunyanin pek cok ulkesinde artik bu lezzet taniniyor.

39. Eskalop Denizlerin altindaki bir hazine gibi, pahali ve lezzetli.
Istiridyeye benziyor. Pisirme suresi cok kisa cunku o kendine ozgu
zengin tadini korumasi sart. Buharda sarimsak ve limonla pisirin, nefis
eskaloplar servise hazir!

40. Avustralya boregi Kokeni Ingiltere ama Ingilizler gibi borekleri de
bu kitaya goc edince Avustralyalilar sahiplendi. Orta sinifin favorisi.
Patatesli, etli olarak hazirlaniyor, tart hamurunda pisiriliyor.
Ozellikle rugby ve kriket maclarinda birayla iyi gidiyor.

41. Mango Bu meyvenin Hint kulturunde 'gizli' bir rolu oldugunu biliyor
muydunuz? Hint mitolojisine gore mango agaci Tanri'nin yaratilisinin
bir transformasyonu ve aski sembolize ediyor. Mango tropikal ve yari
tropikal ulkelerde yetisiyor. Yuzden fazla cesidi var; sari, kirmizi,
turuncu, yesil...

42. Durian meyvesi Guneydogu Asya'nin bu ilginc meyvesinin dis kabugu
sert, keskin ve dikenli. Garip goruntusunden daha da garip olan ise
tikanmis kanalizasyon gibi kokan ic kismi. Oyle kotu kokuyor ki Singapur
gibi bazi ulkeler otellere bile bu meyveyi sokmuyor; toplu tasimada ve
ucaklarda da yasak. Afrodizyak ozellikleri oldugu biliniyor, tadi ise
koyu krema ve cilek karisimina benziyor. Enfes yani...

43. Ahtapot Adi 'sekiz ayakli' anlamina geliyor. Bu vantuzlu yumusakca,
Akdeniz ulkelerinde ve Japonya'da cok populer. Yemeden once yere
vurularak yumusatilir. Kizartilir ya da haslanir.

44. Kaburga Barbekuden fumeye kadar farkli tarzlarda hazirlanabiliyor.
Ozellikle 'Guney Amerika tarzi' populer; bal, ketcap, limon, Tabasco
sosu, biber, seker, sarimsak ve hardalla marine ediliyor.

45. Rozbif Fransizlar nasil ki kurbaga bacagini kimseye kaptirmazlar,
Ingilizler de 'rozbif'lerine sIki sIkiya baglidir. Firinda agir ama
yuksek ateste pisirilen et, ince ince dilimlenerek servis edilir. Hafiftir.

46. Tapas Ispanyol mezeleri diyebiliriz. Barlarda ickinin yaninda
servis edilir. Nelerden olusur? Zeytin, deniz urunleri, kofte, soslu mantar,
sebze ve tortilla...

47. Jerk tavuk ve domuz Jamaika tarzi et pisirme sekline 'jerk'
deniyor. (Ingilizce'de gorgusuz, aptal anlamina geliyor!) 1200 yildir
kullanilan bu pisirme tarzinda, tavuk ya da domuz eti barbekude pimento adi
verilen tatli, taze kirmizi biberlerle hazirlaniyor. Yaninda rom ve Bob
Marley sarkilari tavsiye edilir.

48. Haggis Geleneksel bir Iskoc yemegi... Koyun yuregi, akcigeri,
karacigeri iyice kiyildiktan sonra haslanir ve cesitli baharatlarla birlikte
koyunun midesine doldurulur. Iki saat sureyle haslanir. Ne kadar istah
acici degil mi?!

49. Havyar Roma Imparatorlugu'ndan bu yana pahali ve luks bir lezzet.
Hazar Denizi'nde yasayan mersin baligindan elde edilen yumurtalarin
tuzlanmasiyla hazirlanir. Sampanyayla cok iyi gider.

50. Cornish boregi Ingiltere' nin Cornwall yoresine ozgu etli, sebzeli
borek. Maden iscilerinin acik borek ve turtalardan zehirlenmemesi icin
kesfedilmis. Hamurun kivrilmasiyla ic malzeme dokulmuyor, acikta
kalmiyor. Dolayisiyla hem hijyenik hem de iscileri kotu sanstan kollayan
'mucizevi' bir ozelligi olduguna inaniliyor