Dinler Tarihi
İLÂHÎ DÎNLER:
İlâhî Dîn:Allah tarafından, peygamberler vâsıtasıyla insanlık âlemine gönderilen, vahiy mahsûlü olan dînlere denir.
YAHÛDÎLİK
Yahûdîlik, yaşayan ilâhî kaynaklı dînlerden en eskisi, fakat mensûbu en az olanıdır. Bugün yeryüzünde 15-20 milyon civârında Yahûdî vardır. Bunların dört buçuk milyonu İsrâil'de, 6 milyonu ise Yahûdî nüfûsunun en yoğun oludğu, A.B.D.'de yaşamaktadır. Yahûdîlik, Bâbil Sürgünü'nden sonra millî bir dîn hâline getirilmiştir. Aslında bugünkü Yahûdîlik'in bir dîn mi, yoksa bir millet mi olduğu pek açık değildir. Yahûdîliğin Kutsal Kitâbı Tevrât'ın Balam Hikâyesi'nde şöyle bir târif geçmektedir:
"İşte, ayrıca oturan bir kavimdir ve milletler arası sayılmayacaktır:.
Yahûdîliğin sembolü, Yedi kollu şamdan ve Altı köşeli Yıldız'dır.
Yahûdî:İshâk oğlu Ya'kûb'un on iki oğlu vardı. Dördüncü oğlunun adı Yuda veyâ Yahuda idi. Dolayısıyla onun adına izâfeten İsrâîloğulları'na Yahûdî denilmiştir.
a-Tevrât'a Göre Yahûdîlik:
b-Kur'ân-ı Kerîm'e Göre Yahûdîlik:
Hz.Mûsâ ve On Emir:
l.Seni Mısır diyârından, esirlik evinden çıkaran Allah, Ben'im.
2.Benden başka tanrın olmayacak.
3.Allah'ın adını boş yere ağzına almayacaksın.
4.Cumartesi'yi kutsal kılacaksın.
5.Anne ve babana hürmet edeceksin.
6.Öldürmeyeceksin.
7.Zinâ yapmayacaksın.
8.Çalmayacaksın.
9.Yalan yere şâhidlik yapmayacaksın.
lO.Hiçkimsenin evine-barkına göz dikmeyeceksin.
Tevrât:Yahûdîlerin kutsal kitap külliyâtı: Tanah ve Talmut şeklinde ikiye ayrılır.
Tanah üç böyümden oluşur: Tora, Neviim ve Retuvim.
Kur’ân-ı Kerîm’e göre Tevrât::Tevrât kelimesi Kur'ân-ı Kerîm'de 18 yerde geçer. Fakat Yahûdî'lerin Tevrât'ın hükümlerini ve verdiği bilgileri gizlediklerini, değiştirdiklerini, bile bile hasîs menfaatleri uğruna bu yola gittiklerini bildirir. Bu yüzden Kur'ân-ı Kerîm, Tevrât'ın aslını (hiç bozulmamış şeklini) kabûl eder.
Talmut:Talmut, öğrenim mânâsına gelir. Yazılı olmayan ikinci Metine denir. Daha sonra yazılı hâle getirilmiştir. Talmut, Yahûdî'ler indinde Tevrât kadar önemlidir. Onun da ilhâm ve vahiy kaynağı olduğu kabûl edilir. Talmut iki bölüme ayrılır: Mişna ve Gemara. Mişna, ahlâkî kuralların açıklanmasıdır. Gemora da, Mişna'nın açıklanmasıdır.
Yahûdî Kutsal Kitâbında Tahrîf Belirtileri
En eski nüshalar M.S. VII ve X. yüzyıla âittir. Tevrât tek nüshaydı, ezberleme yeteneği yoktu, çoğaltılmamıştı. Bugün Yahûdî'lere âit İbrânîce Hristiyan'lara âit Yunanca ve Sâmirî'lere âit Sâmirî dilinde metinler birbirini tutmamaktadır. Misâl:
l.Hz.Mûsâ'ya nisbet edilen Tevrât'ın son bölümünde onun ölümü ve gömülmesi anlatılır.
2.Hz.Lût'u kızlarının şarap içirerek sarhoş etmeleri ve onunla zinâ etmeleri yeralır.
Çağdaş Yahûdî Mezhepleri
Yahûdî'ler, Yâhûdîliği değişen şartlara uydurmuşlardır:
a.Ortodoks Yahûdîlik: Diğer mezheblerin ayrılmasıyla ortaya çıkmıştır. Bu mezhep, Ferisilik'le başlayan ve Rabbânî Yahûdîlik'le gelişen ana akımın günümüzdeki yansımasıdır. Ortodoks inançta, Yahûdî'lerin Tevrât'ın kânunlarına uymadıkları için sürgüne gönderildikleri yer alır.
b.Reformist Yahûdîlik:XIX. yüzyılın başlarında Alman Yahûdî'leri arasında çıkmıştır. Amerika Yahûdîleri arasında meşhurdur. Bugün Reformist Yahûdîlik, lâikleşmiş Yahûdîlik şeklini almış durumdadır.
c.Muhâfazakâr Yahûdîlik:Reformist Yahûdîlik'e tepki olarak doğmuştur. Yapı itibârıyla Ortodoks Yahûdîlik'in Amerikan versiyonudur. en belirgin özelliği, Siyonist olmasıdır.
d.Yeniden Yapılaşmacı Yahûdîlik.1983'de 102 yaşında ölen bir Amerikan Yahûdî'si olan, Kaplan isimli bir şahıs kurmuştur. Kaplan, Yahûdîliği, Yahûdî halkının kültür değeri olarak görür. Ölümden sonra dirilmeyi, âhireti reddeder. Mesîhçilik'i kabûl etmez.
Yahûdîlikte İnanç Esasları:
a. Yahûdîliğin İnanç Esasları:
Tevrât'da iki yerde geçen On Emir'de, inanç konularından sâdece Allah'a îmân meselesi üzerinde durulur. Diğer îman esasları açık değildir:
Yahûdîliğin İnanç Esasları:
Ayrıca Yahûdî'ler Tanrı'nın kendilerini seçtiğine ve Hz.Mûsâ'nın şahsında onlarla ahitleştiğine inanırlar. Allah’ı Millî Tanrı olarak görürler. Allah'a yorulmak ve dinlenmek gibi sıfatlar verirler. Mûsevî'likde âhiret inancı kapalı olup, melek ve kader inancı da çoğunlukla kabûl edilir.
b. Yahûdîlikte İbâdet şekilleri:
Yahûdî'ler ibâdetlerini Sinagog adı verilen mabetlerinde yaparlar. Günde üç vakit ibâdet yapılır. En önemli ibâdetleri Tevrât levhalarını okumaktır. Erkekler kipa ile başlarını örterler. Cenâzeler yıkanıp, kefene sarılır ve toprağa gömülür. Erkek çocuklar, doğumdan sekiz gün sonra sünnet edilir. İbâdet günleri Cumartesi'dir. Domuz, tek tırnaklı, vahşî ve kanları akmamış hayvanları, midye, istiridye gibi kabuklu deniz hayvanlarını yemek yasaktır.
|