Altıncı şehrin hafızası: Çerkezin Kahvesi - Sivas - Sivaslilar.Net - Sivashaber - Sivasforum - Sivasların En Büyük Buluşma Merkezi

**FurkaN** · 09.02.2008, 12:22

Geçmişi 16. yüzyıla dayanan kahvehane kültürünün Türk insanının günlük yaşamında önemli yeri var. Rivayetlere göre kahvenin Yavuz Sultan Selim’in Mısır seferinden sonra Müslüman tüccarlar tarafından İstanbul’a getirildiği söylenir.
İstanbul’da ilk kahvehane Tahtakale semtinde, Halepli Hakem ve Şamlı Şems adında iki Arap kökenli tüccar tarafından açılır. O tarihlerde Tahtakale’de açılan kahvehaneler toplumun ileri gelenlerinin gidip beyin fırtınası yaptığı yerlerdir. Bu mekânlar bir mektep olarak görülür ve oralar adeta bir eğitim kurumu gibi faaliyet gösterirdi. Hatta kahvehanelere ‘mektebi irfan’ veya ‘halk kütüphanesi’ ismi de verilirdi. Buralara giden sayısız insan, hayatı da çay içip büyüklerini dinleyerek öğrenirdi. Kahvehaneler, dönem dönem yasaklansa da giderek sosyal hayatın ayrılmaz bir parçası haline geldi. Mahalle kahveleri, esnaf kahveleri, aşık kahveleri gibi çeşitli adlarda hizmet vermeye devam ediyor. Günümüzde, her mahallede, her sokakta birer tane hatta birden fazla kahvehane var. Bin 500 civarında kütüphanenin bulunduğu ülkemizde kesin olmamakla birlikte yaklaşık 450 bin kahvehane olduğu tahmin ediliyor.

Son zamanlarda kahvehaneler de görsel ve işlevsel olarak şekil değiştirdi. Eskiden farklı düşünceden insanların koyu sohbetlere daldığı ve kitap okuduğu bu irfan mekteplerinin yerini oyun salonları almaya başladı. Artık işsizlerin, boş yere vakit harcayanların, emeklilerin, eşinden kurtulmak isteyen erkeklerin sığınma evleri haline geldi. Kimisi fanatiği olduğu takımı desteklemek için gitti kahvelere, “Takımın başında ben olsaydım...” şeklinde başlayan sözlerle takımına taktik verdi.

Kahvehane anlayışı eskisinden çok değişik olsa da eskiyi aratmayan mekânlar da hala yaşıyor. Anadolu’nun en köklü şehirlerinden biri olan Sivas’taki ‘Çerkezin Kahvesi’ bunlardan biri. Entelektüel insanların bir araya geldiği Çerkezin Kahvesi’nde, okey ve kâğıt oyunları yasak. Kahvehanenin duvarları geçmiş dönemin tarihî eserleriyle dolu. Kömürlü ütü, kahve değirmeni, radyo, gramofon, gaz lambası, yayık, semaver, eski silah, Sivas’a özgü ağızlık ve bıçakların yanında kılıçlar asılı duruyor.

Sabahın ilk ışıklarıyla kapılarını açan kahvehanenin ilk konukları cami cemaati. Sabah namazı sonrası cemaat, kahvaltı yapmak ve dostlarıyla sohbet etmek için buraya geliyor. Öğlen saatlerinde de öğretmen ve öğrencilerin uğrak yeri yine Çerkezin kahvesi. Her kesimden insanların buluşma vakti, akşam saatleri. Akademisyenler, bankacılar, yaşını başını almış emekliler, devlet memurları, esnaf, gençler ve sıklıkla olmasa da siyasetçiler ile yerel yöneticiler, Çerkez’in çayını içmeden evine gitmiyor. Kahvehanenin 30-40 yıllık müdavimleri var. Bunların başında da gazetemiz yazarlarından Ahmet Turan Alkan geliyor. Tanınmış edebiyatçılardan Beşir Ayvazoğlu gibi çocukluğu burada geçen Alkan, Sivas’ı anlattığı ‘Altıncı Şehir’ kitabında Çerkezin Kahvesi için ayrı bir bölüm ayırmış. Öğretim üyesi ve yazar Alkan, kitabında burası için şu ifadelere yer veriyor: “Mermer tablalı ağır masaların etrafında, ağır adamlar, ağır edalarıyla, ciddiyetle hüznün buluştuğu bir ifadeyle oturur, tavşan kanı ağır çaylar, ama ille de kaynaya kaynaya zifti çıkmış zehir-zıkkım acı kahveler içerler. Orta kahve istemek gafletinde bulunan tıfıl ve cahil yabancılar haricinde herkes birbirini tanır. Hem nasıl tanır? Medeni durumundan aile ahvaline, alışkanlıklarından siyasi temayüllerine, Brezilya dizisinden meclûbu olduğu dilberlerin adından en gizli zaaflarına kadar Çerkez’in kahvede herkes birbirinin aşinasıdır.”

Başka illerden Sivas’ı ziyarete gelenler, kentin önemli tarihî yapılarından Şifahiye, Çifte Minareli Medrese, Buruciye ve Gökmedrese’yi gezdikten sonra mutlaka burada soluklanır. Patent alma hazırlığı yapılan acı kahvesinden tadar. Her tür siyasi fikir sahibi, düşünceden insanlar, en ufak tatsızlığa yol açmadan sohbet eder. İşletmeci Ömer Yıldız, kahvehaneyi tek farkla Meclis’e benzetiyor. Muhabbetin kesildiği zamanlarda ise anlaşılır ki, Sivasspor’un maçı başlamıştır! Meclis TV’yi takip edebilmek için alınan televizyon genelde kapalıdır. Açıldığı saatlerde ise haber, sanat müziği yayınlayan kanallar ya da maç izlenir. Sivasspor’un, canlı olarak yayınlanan deplasman maçlarında sohbet rafa kalkar. Pür dikkat gözler televizyondadır. Çerkezin Kahvesi, mesleğe çıraklıktan başlayan Hüseyin Yıldız’dan çocuklarına miras kalmış. Yapılış sırrını kimselere vermedikleri acı kahvesiyle birlikte. Çok sayıda ev hanımı, bu sırrı öğrenmek için işletmeci Ömer Yıldız’ı soru yağmuruna tutuyor. “Okey ve kâğıt oyunları oynanmadan da kahveciliğin yapılabildiğini gösterdik.” diyen Yıldız, “Burası sohbetin demini aldığı yer” diyor.

**FurkaN** · 09.02.2008, 12:37

Çerkez'in Kahvede Bir Kış Gecesi

Uzatıp saçaklardan sivri dişlerini
Zehir zemberek bir zemheri
İpini koparmış itler gibi
Saldırır açık kalmış kapılardan
Patır patır dökülür donuk yıldızlar
Ay gök sofrasında bir tabak buz

Ortada nar gibi kızarmış ördek soba
Çerkes emmi'den evvela
Sıcacık bir 'buyrunuz'
Çaylar mı? tavşan kanı, şâhâne
Çerkes'in bir kahvesi var
Altı kaval üstü şeşâne

Ha tepede sallanan kırk mumluk ampul
Ha duvarda isli bir gaz lambası
Farkedilmez sedirin yağlıkara muşambası
Masanın bacakları çarpıksa ne gam
Varsın endam aynaları
Çevirsin suratları cin çarpmışa
Çerkes emmi çıkarıp gümüş tabakayı
Kalın bir cigara sarsın yeter

Tütün değil tütün altın mübarek
Cigara cigara değil yaprak sarması
Ve okkalı bir fincan orta kahve
Yahut tavşan kanı çay ooh keyf kekâ
Koy o parayı cebine be hey divâne
Çerkesin bir kahvesi var
Altı kaval üstü şeşâne

Ah o kırmızı kuşaklı bardaklar
Kuşaklarda 'hoşgeldiniz'
Ocakta sıra sıra çaydanlıklar
Kimi çin işidir kimi capon
Çerkes zevk sahibi patron
Dilli mi dilli
Dizi dizi nargileler
Marpuçları allı yeşilli
Ve yukarda gülümseyen adnan menderes
'Kahpe felek sana nettim neyledim'
Uan recep yenir miydi bu nane
Çerkes'in bir kahvesi var
Altı kaval üstü şeşâne

Yatsıyı kıldı mı damlarlar birer birer
İnce kar kuşanmış eski adamlar
Evvela buzlu selamlar
Çözülür aynalarda 'aleykümselam'
Halhatır sorulur hoşbeş edilir
Derken lakırdılar dumanaltı
Aşık Hulusi'yi gördü ya aşık helâli
Bir acayiptir hâli
Haydi helâli dokun sazın tellerine
Gidelim yâr illerine
Suspus olmuş helâli
Gözleri duvardaki levhada
'Ah minel aşkı ve hâlâtihî'

Ve pattadak düşer iri yarı bir nükte
Geçer hulusi'nin eline helâlinin yuları
Sinsi sinsi güler bir hin oğlu hin
Kahkahalar yükselirken, köşesinde
Keyif tazeleyen müslüm efendinin
Arada kaynar nargile fokurtuları

Gitgide koyulaşır muhabbet
Çerkesin üstüste çaylarıyla
Ve sonra mapusane gediklisi
Üç beş adam doğramış
Kasabın oğlu bıçakkesmez hulusi
Aşık Hulusi
Ayaklarında yumurta topuk kundura
Kalın kara bıyıklarını bura bura
Bir köroğlu tutturur tane tane
Çerkesin bir kahvesi var
Altı kaval üstü şeşâne

Hulusi, canın çıksın e mi
Sen köroğlu kırat dedin
Bitti tepemizde bu kör beygir
Aklına turp sıktığı şaban ağa
Dilinde çoktan eskittiğ yeni küfürler
Yüklenir kapıya körkütük sarhoş
Ört kapıyı lan godoş
Burası meyhane mi
Rakı şarap ne gezer burası kıraathane
Çerkesin bir kahvesi var
Altı kaval üstü şeşâne

Açar bayramlık ağzını şaban ağa
Sessizlik yalın kılıç dolaşır
Aynalar ayna değil iri birer kulak
Müslüm efendi ya sabır çeker
Kaşgöz oynatır çerkes emmi
Acans geldi sami
Çek radyonon kulağını

Bir köşede sami elinde kör kerpeten
Hababam tepeler kelle şekerleri
Nerde o eski tiryakiler
Kıtlama çay içen mi kalmış tek tük
Gönül ahbab ister kahve bahane
Çerkesin bir kahvesi var
Altı kaval üstü şeşâne

Uzatıp saçaklardan sivri dişlerini
Zehir zemberek bir zemheri
İpini koparmış itler gibi
Saldırır açık kalmış kapılardan

Beşir Ayvazoğlu

09.02.2008, 12:22	#1
FurkaN Editör FurkaN Şuan Son Aktivite: 21.01.2015 21:58 Üyelik Tarihi: 09.06.2006 Yaş: 40 Mesajlar: 1.240 Tecrübe Puanı: 10	Altıncı şehrin hafızası: Çerkezin Kahvesi Geçmişi 16. yüzyıla dayanan kahvehane kültürünün Türk insanının günlük yaşamında önemli yeri var. Rivayetlere göre kahvenin Yavuz Sultan Selim’in Mısır seferinden sonra Müslüman tüccarlar tarafından İstanbul’a getirildiği söylenir. İstanbul’da ilk kahvehane Tahtakale semtinde, Halepli Hakem ve Şamlı Şems adında iki Arap kökenli tüccar tarafından açılır. O tarihlerde Tahtakale’de açılan kahvehaneler toplumun ileri gelenlerinin gidip beyin fırtınası yaptığı yerlerdir. Bu mekânlar bir mektep olarak görülür ve oralar adeta bir eğitim kurumu gibi faaliyet gösterirdi. Hatta kahvehanelere ‘mektebi irfan’ veya ‘halk kütüphanesi’ ismi de verilirdi. Buralara giden sayısız insan, hayatı da çay içip büyüklerini dinleyerek öğrenirdi. Kahvehaneler, dönem dönem yasaklansa da giderek sosyal hayatın ayrılmaz bir parçası haline geldi. Mahalle kahveleri, esnaf kahveleri, aşık kahveleri gibi çeşitli adlarda hizmet vermeye devam ediyor. Günümüzde, her mahallede, her sokakta birer tane hatta birden fazla kahvehane var. Bin 500 civarında kütüphanenin bulunduğu ülkemizde kesin olmamakla birlikte yaklaşık 450 bin kahvehane olduğu tahmin ediliyor. Son zamanlarda kahvehaneler de görsel ve işlevsel olarak şekil değiştirdi. Eskiden farklı düşünceden insanların koyu sohbetlere daldığı ve kitap okuduğu bu irfan mekteplerinin yerini oyun salonları almaya başladı. Artık işsizlerin, boş yere vakit harcayanların, emeklilerin, eşinden kurtulmak isteyen erkeklerin sığınma evleri haline geldi. Kimisi fanatiği olduğu takımı desteklemek için gitti kahvelere, “Takımın başında ben olsaydım...” şeklinde başlayan sözlerle takımına taktik verdi. Kahvehane anlayışı eskisinden çok değişik olsa da eskiyi aratmayan mekânlar da hala yaşıyor. Anadolu’nun en köklü şehirlerinden biri olan Sivas’taki ‘Çerkezin Kahvesi’ bunlardan biri. Entelektüel insanların bir araya geldiği Çerkezin Kahvesi’nde, okey ve kâğıt oyunları yasak. Kahvehanenin duvarları geçmiş dönemin tarihî eserleriyle dolu. Kömürlü ütü, kahve değirmeni, radyo, gramofon, gaz lambası, yayık, semaver, eski silah, Sivas’a özgü ağızlık ve bıçakların yanında kılıçlar asılı duruyor. Sabahın ilk ışıklarıyla kapılarını açan kahvehanenin ilk konukları cami cemaati. Sabah namazı sonrası cemaat, kahvaltı yapmak ve dostlarıyla sohbet etmek için buraya geliyor. Öğlen saatlerinde de öğretmen ve öğrencilerin uğrak yeri yine Çerkezin kahvesi. Her kesimden insanların buluşma vakti, akşam saatleri. Akademisyenler, bankacılar, yaşını başını almış emekliler, devlet memurları, esnaf, gençler ve sıklıkla olmasa da siyasetçiler ile yerel yöneticiler, Çerkez’in çayını içmeden evine gitmiyor. Kahvehanenin 30-40 yıllık müdavimleri var. Bunların başında da gazetemiz yazarlarından Ahmet Turan Alkan geliyor. Tanınmış edebiyatçılardan Beşir Ayvazoğlu gibi çocukluğu burada geçen Alkan, Sivas’ı anlattığı ‘Altıncı Şehir’ kitabında Çerkezin Kahvesi için ayrı bir bölüm ayırmış. Öğretim üyesi ve yazar Alkan, kitabında burası için şu ifadelere yer veriyor: “Mermer tablalı ağır masaların etrafında, ağır adamlar, ağır edalarıyla, ciddiyetle hüznün buluştuğu bir ifadeyle oturur, tavşan kanı ağır çaylar, ama ille de kaynaya kaynaya zifti çıkmış zehir-zıkkım acı kahveler içerler. Orta kahve istemek gafletinde bulunan tıfıl ve cahil yabancılar haricinde herkes birbirini tanır. Hem nasıl tanır? Medeni durumundan aile ahvaline, alışkanlıklarından siyasi temayüllerine, Brezilya dizisinden meclûbu olduğu dilberlerin adından en gizli zaaflarına kadar Çerkez’in kahvede herkes birbirinin aşinasıdır.” Başka illerden Sivas’ı ziyarete gelenler, kentin önemli tarihî yapılarından Şifahiye, Çifte Minareli Medrese, Buruciye ve Gökmedrese’yi gezdikten sonra mutlaka burada soluklanır. Patent alma hazırlığı yapılan acı kahvesinden tadar. Her tür siyasi fikir sahibi, düşünceden insanlar, en ufak tatsızlığa yol açmadan sohbet eder. İşletmeci Ömer Yıldız, kahvehaneyi tek farkla Meclis’e benzetiyor. Muhabbetin kesildiği zamanlarda ise anlaşılır ki, Sivasspor’un maçı başlamıştır! Meclis TV’yi takip edebilmek için alınan televizyon genelde kapalıdır. Açıldığı saatlerde ise haber, sanat müziği yayınlayan kanallar ya da maç izlenir. Sivasspor’un, canlı olarak yayınlanan deplasman maçlarında sohbet rafa kalkar. Pür dikkat gözler televizyondadır. Çerkezin Kahvesi, mesleğe çıraklıktan başlayan Hüseyin Yıldız’dan çocuklarına miras kalmış. Yapılış sırrını kimselere vermedikleri acı kahvesiyle birlikte. Çok sayıda ev hanımı, bu sırrı öğrenmek için işletmeci Ömer Yıldız’ı soru yağmuruna tutuyor. “Okey ve kâğıt oyunları oynanmadan da kahveciliğin yapılabildiğini gösterdik.” diyen Yıldız, “Burası sohbetin demini aldığı yer” diyor. __________________ "İnsanın süsü yüzdür, Yüzün süsü göz! Aklın süsü dildir, Dilin süsü söz!" ...İMZALARDA SİYASİ SİMGELER YASAKTIR... BeNi An, bEnİ aRa, AmA bEnSiZ yÜrÜ...

09.02.2008, 12:37	#2
FurkaN Editör FurkaN Şuan Son Aktivite: 21.01.2015 21:58 Üyelik Tarihi: 09.06.2006 Yaş: 40 Mesajlar: 1.240 Tecrübe Puanı: 10	-->: Altıncı şehrin hafızası: Çerkezin Kahvesi Çerkez'in Kahvede Bir Kış Gecesi Uzatıp saçaklardan sivri dişlerini Zehir zemberek bir zemheri İpini koparmış itler gibi Saldırır açık kalmış kapılardan Patır patır dökülür donuk yıldızlar Ay gök sofrasında bir tabak buz Ortada nar gibi kızarmış ördek soba Çerkes emmi'den evvela Sıcacık bir 'buyrunuz' Çaylar mı? tavşan kanı, şâhâne Çerkes'in bir kahvesi var Altı kaval üstü şeşâne Ha tepede sallanan kırk mumluk ampul Ha duvarda isli bir gaz lambası Farkedilmez sedirin yağlıkara muşambası Masanın bacakları çarpıksa ne gam Varsın endam aynaları Çevirsin suratları cin çarpmışa Çerkes emmi çıkarıp gümüş tabakayı Kalın bir cigara sarsın yeter Tütün değil tütün altın mübarek Cigara cigara değil yaprak sarması Ve okkalı bir fincan orta kahve Yahut tavşan kanı çay ooh keyf kekâ Koy o parayı cebine be hey divâne Çerkesin bir kahvesi var Altı kaval üstü şeşâne Ah o kırmızı kuşaklı bardaklar Kuşaklarda 'hoşgeldiniz' Ocakta sıra sıra çaydanlıklar Kimi çin işidir kimi capon Çerkes zevk sahibi patron Dilli mi dilli Dizi dizi nargileler Marpuçları allı yeşilli Ve yukarda gülümseyen adnan menderes 'Kahpe felek sana nettim neyledim' Uan recep yenir miydi bu nane Çerkes'in bir kahvesi var Altı kaval üstü şeşâne Yatsıyı kıldı mı damlarlar birer birer İnce kar kuşanmış eski adamlar Evvela buzlu selamlar Çözülür aynalarda 'aleykümselam' Halhatır sorulur hoşbeş edilir Derken lakırdılar dumanaltı Aşık Hulusi'yi gördü ya aşık helâli Bir acayiptir hâli Haydi helâli dokun sazın tellerine Gidelim yâr illerine Suspus olmuş helâli Gözleri duvardaki levhada 'Ah minel aşkı ve hâlâtihî' Ve pattadak düşer iri yarı bir nükte Geçer hulusi'nin eline helâlinin yuları Sinsi sinsi güler bir hin oğlu hin Kahkahalar yükselirken, köşesinde Keyif tazeleyen müslüm efendinin Arada kaynar nargile fokurtuları Gitgide koyulaşır muhabbet Çerkesin üstüste çaylarıyla Ve sonra mapusane gediklisi Üç beş adam doğramış Kasabın oğlu bıçakkesmez hulusi Aşık Hulusi Ayaklarında yumurta topuk kundura Kalın kara bıyıklarını bura bura Bir köroğlu tutturur tane tane Çerkesin bir kahvesi var Altı kaval üstü şeşâne Hulusi, canın çıksın e mi Sen köroğlu kırat dedin Bitti tepemizde bu kör beygir Aklına turp sıktığı şaban ağa Dilinde çoktan eskittiğ yeni küfürler Yüklenir kapıya körkütük sarhoş Ört kapıyı lan godoş Burası meyhane mi Rakı şarap ne gezer burası kıraathane Çerkesin bir kahvesi var Altı kaval üstü şeşâne Açar bayramlık ağzını şaban ağa Sessizlik yalın kılıç dolaşır Aynalar ayna değil iri birer kulak Müslüm efendi ya sabır çeker Kaşgöz oynatır çerkes emmi Acans geldi sami Çek radyonon kulağını Bir köşede sami elinde kör kerpeten Hababam tepeler kelle şekerleri Nerde o eski tiryakiler Kıtlama çay içen mi kalmış tek tük Gönül ahbab ister kahve bahane Çerkesin bir kahvesi var Altı kaval üstü şeşâne Uzatıp saçaklardan sivri dişlerini Zehir zemberek bir zemheri İpini koparmış itler gibi Saldırır açık kalmış kapılardan Beşir Ayvazoğlu __________________ "İnsanın süsü yüzdür, Yüzün süsü göz! Aklın süsü dildir, Dilin süsü söz!" ...İMZALARDA SİYASİ SİMGELER YASAKTIR... BeNi An, bEnİ aRa, AmA bEnSiZ yÜrÜ...

Konuyu Toplam 1 Üye Okuyor. (0 Kay?tl? Üye Ve 1 Misafir)